Covid-19 staat niet boven de wet! 

Enkele dagen geleden gaf een muzikant een concertje voor een vijftiental personen in een kerk, mét respect voor de geldende gezondheidsregels. De politie stelde echter een inbreuk vast: 15 mensen in een kerk is toegestaan voor erediensten, maar niet voor muziek … Dus volgde een pv. 

Tezelfdertijd brengt de pers verslag uit over de extreme moeilijkheden waar de massa zwartwerkers (vooral in de horeca) mee te kampen heeft na de volledige sluiting van bepaalde ondernemingen of zaken. Het eerstelijnspersoneel in de geestelijke gezondheidszorg hekelt bovendien de diepe sociaalpsychologische kloof die werd teweeggebracht door de coronacrisis en de gevolgen ervan. En daarbovenop trekken alle artsen aan de alarmbel omdat de ernstige ziekten in de komende vijf jaar voor een stijging van het sterftecijfer zullen zorgen omdat ze niet tijdig opgespoord en behandeld werden … maar toch zien we vliegtuigen in het luchtruim: business as usual dus. 

Terug naar de muziek: het incident in de kerk van het Waalse dorpje Crupet heeft een symbolische waarde. Bijna één jaar na het begin van de crisis illustreert dit zeer goed hoe onvoorbereid de twee opeenvolgende regeringen wel waren, ook al probeerden ze ons wijs te maken dat ze de situatie aankonden. 

De pandemie bestaat echt. Ze is dodelijk. En om verschillende redenen – de combinatie van de aard van het virus met onze manier van leven, onze behoeften qua welzijn en het feit dat de wereld steeds kleiner wordt – gaat ons hele systeem eronder gebukt, ook al zijn we er nog niet zo erg aan toe als met de zwarte pest in de 14e eeuw of de Spaanse griep na de Eerste Wereldoorlog. 

Alles wees er sinds het begin op dat de gezondheidscrisis lang zou duren, veel langer dan de vier of vijf maanden volledige lockdown à la Wuhan. De crisis duurt lang en blijft duren. Als we ons op die lange duur hadden ingesteld, zoals door de virologen werd beoogd en verwacht, was het zeker mogelijk geweest om minder ernstige en tegenstrijdige maatregelen te nemen en de snelheid van de verspreiding van het virus misschien enigszins in te perken. De verspreiding zelf was dan weer onvermijdelijk in ons dichtbevolkte, democratische land met nauwe banden met de buren. 

Maar in plaats daarvan moesten we de besluiteloze houding ondergaan van twee regeringen die in de tang zaten tussen de ontreddering van ons gezondheidssysteem, het gezondheidspersoneel en de gebrekkige voorraden (van maskers, bijvoorbeeld), de onvoldoende voorbereiding van de overheden, de diverse lobbyactiviteiten (van werkgeversorganisaties, sectorfederaties, gemeenschappen en gewesten enz.), de vriendjespolitiek, en hun ideologische onbuigzaamheid wat de rol van de staat betreft, meer bepaald op sociaal vlak.  

Helaas gaf het beleid alleen maar aanleiding tot verwarring, onbegrip, (politieke, politiële en administratieve) willekeur, en onderling gekrakeel over de maatregelen en de toepassing ervan: bidden in een kerk mag maar muziek spelen niet, bioscopen moeten dicht maar vliegtuigen zitten overvol, social distancing en een masker dragen zijn verplicht, maar op kantoor mag het masker af voor de ene skypemeeting na de andere, de sociale bubbel die van week tot week varieert … Ondernemingen en bedrijven mogen open blijven, dan niet meer, dan weer wel onder voorwaarden, dan niet meer enz. Telewerk is verplicht, dan gewenst, dan uitermate aanbevolen, behalve voor essentiële, kritieke en onontbeerlijke functies, ook al weet niemand wat dat nu eigenlijk betekent. 

Om nog maar te zwijgen van de extreem laattijdige bewustwording van de effecten die de maatregelen op andere dimensies van het menselijk leven hebben: het onderwijs, het sociale leven van jongeren, de geestelijke gezondheid, de tijdige opsporing van ernstige aandoeningen, het feit dat arme gezinnen nog dieper de armoede worden ingeduwd enz.  

Kortom, alles wat niet moest gebeuren is gebeurd. En dat is niet alleen in België zo. 

Het is te laat en we kunnen de klok niet terugdraaien. De kappers, of toch degenen die konden overleven, mogen terug open, de podiumkunsten liggen nog steeds aan banden, cafés en restaurants blijven gesloten, en zelfs voor de scholen is er niet echt duidelijkheid … de ramp is compleet: zowel op sociaal en gezondheidsvlak (Corona is niet de enige dodelijke ziekte), als op economisch, juridisch en politiek vlak. Bovendien versterkt ze elke dag de demonen van onze democratie: verdeeldheid en vervreemding, narcistisch individualisme, complottheorieën, de sociale kloof …  

Iedereen mag vrij kiezen hoe hij zijn leven leidt, daar zijn we van overtuigd. Alleen is het voor de maatschappij ook veel te gevaarlijk om iedereen zomaar zelf het risico te laten evalueren dat ze voor anderen vormen, familie of niet. Het probleem schuilt voor ons niet in de noodzaak van al dan niet strenge gezondheidsmaatregelen, maar in de wanordelijke, buitensporige en onbegrijpelijke maatregelen die genomen werden en worden zonder rekening te houden met de effecten ervan op onze westerse democratie. 

Het is dus volgens ons zeker niet buitensporig om te vragen om samenhang, intelligentie en duidelijkheid in de wetteksten die worden opgesteld; omzendbrieven die willekeurige interpretaties beperken; een eerlijke en evenredige behandeling per situatie in plaats van per ‘sector’ volgens het gewicht van hun politieke cliënteel; een sociale en economische oplossing bovenop de maatregelen die rekening houdt met de effecten ervan en met middelen die even hoog liggen als de opofferingen die van de bevolking worden gevraagd; een reële, enorme herinvestering in de gezondheidszorg van de eerste en de tweede lijn; een langetermijnvisie op het vlak van pandemieën (Covid of andere), aangezien we weten dat het risico stelselmatig blijft bestaan; de terugkeer van het parlement en het democratische debat, en het einde van een uitzonderingsstaat die stiekem ingang vindt en – als we niet uitkijken – zal uitgroeien tot een verfoeilijke norm.