Het documentatiecentrum laat u lezen…:

De wereld onder de loep

In deze rubriek vindt u de aanwinsten van het documentatiecentrum van Smart en Culture & Démocratie, dat in onze kantoren in Brussel is gevestigd.

Deze keer: over de rechten en de socio-professionele omstandigheden van kunstenaars.

Een keuze uit de boeken die de afgelopen twintig jaar over dit onderwerp zijn verschenen.

Van de Franstalige boeken bestaat geen Nederlandse vertaling.

 

Jean-Christophe Lardinois   Droit des artistes (2021)             

Vandaag de dag zijn er steeds meer kunstenaars, en ze werken op veel meer verschillende manieren. Dit praktijkgerichte boek geeft hier een overzicht van. De lezer vindt er een gedetailleerde presentatie van de verschillende rechten (auteursrecht, intellectueel en industrieel eigendom, sociaal en fiscaal recht, contractenrecht).

Er wordt bewust de nadruk gelegd op de talrijke voorbeelden van jurisprudentie. Dit maakt het boek niet alleen toegankelijk voor juristen en kunstprofessionals, maar ook voor kunstenaars zelf.

 

 

 

Steve Bottacin en Jean-Gilles Lowies

Le Courrier hebdomadaire : Le statut social de l’artiste en Belgique I, II et III     (2021)

In drie opeenvolgende nummers van het tijdschrift  Le Courrier hebdomadaire worden de belangrijkste fasen van het overheidsbeleid op het gebied van de sociale bescherming van kunstenaars in België gereconstrueerd. De talrijke problemen worden geanalyseerd, en er wordt er verslag uitgebracht over de standpunten die op het spel staan, juist op het moment dat de federale regering De Croo hervormingen heeft aangekondigd.

I. Het huidige kader (nr. 2494-2495)

Le statut social de l’artiste en Belgique. I. Le cadre actuel

In het eerste nummer schetsen de auteurs het algemene kader van het debat. Ze beschrijven het institutionele kader waarbinnen het overheidsbeleid op het gebied van de sociale bescherming van kunstenaars wordt uitgevoerd, en presenteren de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen die momenteel van toepassing zijn op het z.g. ” kunstenaarsstatuut “.

Het vraagstuk van de sociale status van kunstenaars is zeer complex. Vanuit juridisch oogpunt vormen kunstenaars geen aparte categorie op het gebied van sociale zekerheid en arbeidsrecht. Daarom oefenen zij, zoals alle werknemers, hun beroep uit als werknemer, als zelfstandige of als ambtenaar, en komen zij in aanmerking voor de mechanismen van sociale bescherming die voor deze drie arbeidsrelaties zijn ontworpen.

II. Het historische proces (nr. 2496-2497)

In het tweede nummer wordt het lange en complexe proces onder de loep genomen waaruit de huidige stand van zaken met betrekking tot de sociale status van kunstenaars is voortgekomen. De analyse is toegespitst op die elementen van dit proces die licht werpen op de complexiteit van de thans geldende bepalingen.

Om een aantal problemen in verband met de tewerkstelling van kunstenaars op te lossen, zijn bij de programmawet van 24 december 2002 de kunstenaars gelijkgesteld met werknemers voor de noden van de sociale zekerheid. Zij kunnen ook opteren voor een statuut van zelfstandige.

III. Recente ontwikkelingen en standpunten (nr. 2498)

In het derde nummer geven de auteurs een overzicht van de standpunten die de afgelopen tien jaar naar voren zijn gebracht: ze analyseren de recente ontwikkeling van het kunstenaarsstatuut en ze onderzoeken enkele perspectieven die de huidige context biedt.

Recente gebeurtenissen hebben de sociale status van kunstenaars opnieuw op de politieke agenda geplaatst. Met name de Covid-19-pandemie heeft een schril licht geworpen op de precaire situatie van veel artistieke loopbanen en de zeer geringe effectiviteit van de sociale vangnetten die kunstenaars genieten.

 

 

Aurélien Catin     La condition de l’artiste    (2020) 

Aurélien Catin herijkt het statuut van de kunstenaar-auteur in het licht van de talrijke debatten die in Frankrijk worden gevoerd in het kader van de discussie over de arbeidsproblematiek. In dit essay wordt met name gepleit voor een uitbreiding van het statuut van de tijdelijke werknemer, en voor een ‘levenslang’ salaris – niet te verwarren met het basisinkomen.

“In een tijd van verharding van het kapitalisme, dat tot uiting komt in de uberisering van de maatschappij, en in onze (kunstenaars-)kringen door de “machtsgreep” van corporatieve stichtingen en uitgeversconcerns, is het tijd dat het artistieke werk zichtbaar wordt gemaakt, zodat we het kunnen losweken van de heerschappij van het geld.”

 

 

Diverse auteurs onder redactie van het voormalig studiebureau van SMart

De kunstenaar een ondernemer ?         (2011)

Hedendaagse artiesten gaan hoe langer hoe meer als ondernemers te werk. Een veertigtal auteurs leggen de complexe banden tussen de werelden van kunst en onderneming bloot. Spelers op het terrein vullen dit aan met hun eigen ervaringen en inzichten.

“Deze publicatie heeft er misschien toe bijgedragen dat het volledig legitiem is geworden voor een kunstenaar zich als ondernemer te positioneren. De wens mensen te groeperen die werken in gelijkaardige socio-professionele omstandigheden, en niet op basis van hun kunstberoep, zat vanaf het begin in het DNA van Smart. (…)  En juist omdat de oorspronkelijke uitgangspunten gebaseerd waren op socio-professionele voorwaarden, is Smart geleidelijk kunnen overstappen van de artistieke en culturele wereld naar die van de freelance.

 

 

Pierre-Michel Menger     Portrait de l’artiste en travailleur : Métamorphoses du capitalisme     ( 2003) 

In dit boekje (96 blz.) uit 2003 verdedigt de auteur het idee dat, ver van het traditionele beeld van ‘de kunstenaar’, en los van de materiële realiteit, artistiek werk tegenwoordig een voorpost is van de kapitalistische arbeidsmarkt.

De socioloog Pierre-Michel Menger komt op een overzichtelijke en beknopte wijze terug op een problematiek die hem na aan het hart ligt: de kunstwereld als voorloper van de hedendaagse transformatie van de arbeidsmarkt.

 

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *