De laatste vijf jaar is het aantal Activiteiten* Smart met meer dan 50.000 euro omzet per jaar gestegen van 250 naar meer dan 450. Dat zijn er 200 meer, goed voor een stijging van 80%! Behalve de algemene economische context blijkt uit die sterke toename vooral dat de gedeelde onderneming sterker is om moeilijkheden en crisissen te doorstaan, en dus als model steeds meer professionals weet te overtuigen.
Wie zijn de mensen die blijven kiezen voor de coöperatieve oplossing in plaats van hun eigen, individuele onderneming op te richten? Welke voordelen en beperkingen zien ze erin?
We vroegen het aan Nicolas Belayew, lid van Smart sinds 2007.
Nadat hij een licentiaatsdiploma Communicatie behaalde aan de UCL, specialiseerde Nicolas zich in de visuele communicatie aan de ERG (école de recherche graphique in Elsene). Daarna werkte hij een jaar in een Brussels cultureel centrum, waar hij zich al snel vragen stelde over waardig werk. Door tezelfdertijd evenementen te organiseren “om persoonlijke ervaring op te doen, maar ook artiesten en kunstenaars te ontmoeten”, groeide al snel de wens om als freelancer aan de slag te gaan. “Op dat moment was de tool Activiteit* van Smart een vanzelfsprekende keuze omdat ik zo minder risico’s nam. Ik begon dus vooral te werken als grafisch ontwerper, webdeveloper en illustrator.” Hij werkte enkele jaren alleen en richtte vervolgens een kunstenaarscollectief voor serigrafie op, nog steeds met de tools van Smart.
Vandaag heeft Nicolas verschillende professionele projecten in de coöperatie ondergebracht, waarvan een aantal in samenwerking met andere leden.
Comfort
We ontmoeten hem in zijn lichtrijk atelier Pierre Papier Studio in Charleroi. Op de vraag “Waarom Smart?” antwoordt hij zonder aarzeling: “Toen mijn zaak begon te groeien, stelde zich de vraag of ik zelfstandige zou worden of mijn eigen onderneming zou oprichten, maar mijn partner is zelfstandige en we wilden niet allebei hetzelfde statuut hebben. Een andere reden is dat ik het uiteindelijk heel comfortabel vind om met Smart te werken en onder meer omwille van de menselijkheid ben ik gebleven. Het team in Charleroi is echt fantastisch. Ze luisteren altijd, zijn innovatief en kennen mijn beroepsactiviteiten goed. De begeleiding is echt top en ik voel me nooit alleen.” Nicolas Belayew stipt bovendien een waardevol argument aan: “Het is ook iets filosofisch en past in een groter geheel: ik herken mezelf niet echt in het meer liberale model van het ondernemerschap, waarbij het de bedoeling is zoveel mogelijk voor jezelf uit je zaak te halen. In het coöperatieve model – ook al is de coöperatie niet perfect – help ik anderen bij de ontwikkeling van hun beroepsactiviteiten en dat lijkt me een deugdzamere visie van wat ondernemen kan zijn.
Andere Smart-leden
De enige beperking is volgens hem dat het model niet altijd compatibel is met de realiteit van de zakenwereld omdat het uit de verenigingswereld afkomstig is. Al is dat obstakel perfect overbrugbaar, aangezien hij al vijftien jaar lid is bij Smart. “Er hangt nog een mythe rond wat het is om kunstenaar te zijn en er heersen soms nog veel clichés over wie lid is bij Smart. Maar we zijn goed georganiseerd, soms zijn we zelfs veeleisender dan onze klanten zelf. We besteden veel tijd aan typografische details in publicaties die we lay-outen zodat ze perfect zouden zijn, en we willen dat ook zo doen in het beheer van onze onderneming. Het feit dat we deel uitmaken van een coöperatie die met onze waarden overeenstemt, mag de ontwikkeling van onze beroepsactiviteiten niet afremmen.”
Om dat te vermijden, heeft Nicolas heel veel ideeën die hij deelt in een SmartLab** specifiek voor stabiele, economisch gevorderde Activiteiten.
Samenwerkingen uit de grond stampen in een bekend kader is zonder twijfel ook een van de voordelen van de coöperatie. Zo doet Nicolas Belayew vaak een beroep op andere Smart-leden om zijn projecten tot een goed einde te brengen. Grafisch ontwerpers, webdevelopers, ontwerpers van internetpagina’s, illustratoren en zelfs jobstudenten. Hij is op zoek naar tal van profielen. “Ik heb nauw contact met de klant om het geld binnen te brengen, maar daarna verdelen we het werk.”
Een filosofische keuze
Tot slot voegt hij nog toe: “Ik blijf bij Smart omwille van de filosofische keuze, de gewoonten en de lage mentale last op het vlak van belastingen en boekhouding.”
*Een Activiteit Smart is een Productie-eenheid (van een of meerdere leden van de coöperatie) die binnen de onderneming Smart in alle veiligheid ontwikkeld wordt dankzij haar globale economische kader. Ze biedt de mogelijkheid om zelf te werken en tewerk te stellen, materiaalkosten te beheren, en dus een beroepsactiviteit vorm te geven.
**Sinds 2022 staan de SmartLabs voor de praktische uitvoering van theoretische keuzes door de vennoten van Smart in de voorbije jaren. Het zijn zogenoemde laboratoria waar leden met gemeenschappelijke interesses samenkomen omdat ze zin hebben om samen actie te ondernemen en op hun niveau een zinvol project binnen de coöperatie tot een goed einde te brengen.