Minder sociale bescherming, flexibeler werken, meer ongelijkheid. Onze analyse van het federale regeerakkoord.
We komen van ver …
Mei 1858, prefect van het toenmalige Franse departement Loire-Inférieure (vrije vertaling):
“Als uw gemeente geen liefdadigheidsbureau heeft, nodig ik u uit mij te informeren over personen die zich geroepen zouden voelen er een te vormen. […] Zodra het liefdadigheidsbureau is ingericht, middels gemeentelijke middelen en private schenkingen, wanneer in de behoeften is voldaan van de werkelijke hulpbehoevenden en hun ziekten verzorgd zijn, maakt u een bevelschrift op om de bedelarij in uw gemeente te verbieden. Wanneer die maatregel ten slotte overal genomen zal zijn en ik er niet voor moet vrezen dat een deel van de gemeenten zich niet over hun hulpbehoevenden bekommert ten nadele van de buurgemeenten, kan ik een algemene maatregel nemen om de bedelarij in het departement Loire-Inférieure te verbieden en zo de toestroom van vreemde bedelaars in de kiem te smoren.”
In hetzelfde jaar schreef de burgemeester van de Franse gemeente Combrit (vrije vertaling):
“Nadat deze lijst is opgemaakt, zullen we hem opdelen in twee klassen. Ten eerste, de vrouwen en kinderen die niet in staat zijn om zelf de kost te verdienen. Zij zullen ten laste genomen worden door goedhartige mensen die zich over hen willen bekommeren, zoveel mogelijk in hun eigen dorp. Ten tweede de ouden van dagen of kreupelen die niet in staat zijn om zelf de kost te verdienen en genoodzaakt zijn hulp te vragen aan de publieke liefdadigheid. Zij zullen een penning krijgen die ze zichtbaar dragen, zodat ze herkend worden als goede armen, aanbevolen voor de publieke liefdadigheid. Ze zullen dus zeker constant hulp vinden.”
2012, minister van Werk Monica De Coninck in La Libre Belgique (vrije vertaling):
“Je kunt heel makkelijk controleren of iemand van het systeem profiteert: je stelt ze een job voor. Dat is wat we in Antwerpen hebben gedaan met het ‘ruitenwassersproject’. Werklozen die zeiden dat ze geen werk vonden, moesten de volgende ochtend om 8 uur de ramen komen wassen. Voor wie het een week volhield, zochten we een job die meer in lijn lag met hun kwalificaties.”
… maar we keren daar snel naar terug
Armen, zieken, oudere mensen, buitenlanders, mensen zonder werk … Aan dat bot zal de regering de komende vier jaar verder knagen. Want aan die kant worden de meeste besparingen verwacht die als hoognodig verkondigd worden.
We keren terug naar een tijd dat de macht van de staat ten opzichte van de meest kwetsbaren zich onttrekt van het individuele recht op bescherming. Het is geen schandalig neoliberalistisch programma: Bart De Wever is Trump of Musk niet. Maar het volgt wel een conservatief en achterhaald liberalisme, met een visie op de korte termijn. Bewijs daarvan is de samenstelling van de regering: een amalgaam van notabelen dat doet denken aan een verleden van witte, burgerlijke mannen.
Het programma bevat thema’s met willekeurig opgesomde intenties…
- “We onderzoeken of en hoe …”
- “De strijd tegen schijnzelfstandigheid en schijnwerknemerschap wordt verder versterkt”
- “… evalueren we in overleg met de sociale partners de ketens van onderaanneming …”, enz.
… of vage maatregelen waarvan de haalbaarheid of impact niet geëvalueerd kan worden:
- “We vragen de sociale partners om tegen 01/01/2027 het aantal paritaire comités te verminderen zodat het sociaal overleg moderniseert.”
- “Het verbod op nachtarbeid wordt afgeschaft. De regelgeving inzake openingsuren wordt versoepeld.”
- “De duur van de werkloosheidsuitkeringen wordt beperkt tot maximum 2 jaar. Bij korte periodes van onderbroken tewerkstelling wordt de maximale duurtijd opgeschort voor iedere gewerkte dag.”
Die maatregelen zullen ernstige gevolgen hebben:
- de beperking van rechten op een werkloosheidsuitkering en andere leeflonen
- de uitbreiding van arbeidsvormen die deels buiten de sociale zekerheid vallen, zoals flexi-jobs, banen in de zogenaamde deel- en platformeconomie
- de uitbreiding ook van gedereguleerd werk als nachtarbeid, zondagsarbeid of werk op feestdagen, overuren, flexibelere werkuren
Die maatregelen zullen de arbeidsmarkt veranderen, de gezondheid van werkers beïnvloeden, meer armoede in de hand werken, gezinnen onder druk zetten (zoals al werd aangegeven door de vakbonden en de Gezinsbond) en vooral vrouwen treffen.
Hoopt de regering zo echt die 500.000 banen te creëren die nodig zijn om de zeven miljard euro op te leveren die ontbreken om hun doelstellingen te bereiken? Als het stiekem de bedoeling is om onzeker, goedkoop, makkelijk uit te buiten personeel te creëren, zijn ze in hun opzet geslaagd. Ok, we zullen het wel overleven. Maar tot welke prijs? De sociale kloof zou wel eens onbeheersbaar groot kunnen worden, het recht op een waardig leven zal afbrokkelen en plaats ruimen voor een bedrijfsgericht beleid. Alles is business. Dit programma is contraproductief. Ironisch genoeg heeft de OpenVLD het bij het rechte eind als ze vrezen voor de toekomst van de middenklasse.
Uiterst rechts en een steeds groter deel van de bevolking verwerpen de sociale bepalingen en geven de voorkeur aan “de ijskoude wateren van de egoïstische berekening”. Iedereen is verantwoordelijk voor zichzelf. De rest valt onder de controle van de politie.
Smart kan hier niet veel tegen inbrengen. Behalve dan dat we nog beter onszelf zullen zijn. We zullen ons blijven aanpassen aan nieuwe regelgevingen. We zullen ons verder ontplooien om ervoor te blijven zorgen dat niemand de kans ontloopt een inkomen te verdienen, en om de beste dienstverlening te creëren zodat werknemers met een contract van bepaalde duur dezelfde sociale rechten zouden krijgen als werknemers met een contract van onbepaalde duur. En we zullen die zekerheid zo ver mogelijk uitbreiden. We roepen op tot solidariteit tussen alle werkers. Want de achteruitgang van de sociale rechten legt een perverse intentie bloot: verdeel en heers.
Als we een warmere toekomst willen dan wat ons voor de volgende vier jaar wordt beloofd, moeten we verder kijken dan de horizon!