30 oktober 2020
Mijnheer de Eerste Minister, mijnheer De Croo,
Mijnheer de minister van Sociale Zaken, mijnheer Vandenbroucke,
Mijnheer de minister van Werk en Economie, mijnheer Dermagne,
De beperking van talrijke activiteiten (of zelfs de onmogelijkheid om bepaalde activiteiten uit te oefenen) in het kader van de strijd tegen de verspreiding van het coronavirus, duurt steeds langer en schaadt de economie. De impact is voelbaar voor tal van werkers met contracten van korte duur. Het is met hen in gedachten dat we deze brief aan u richten.
BEVINDINGEN
In het voorjaar van 2020 was het eenvoudiger om te bewijzen dat er contracten van korte duur waren gepland, maar dat ze niet konden doorgaan (wat dan weer recht gaf op tijdelijke werkloosheid). Nu de quarantainemaatregelen en beperkingen van activiteiten echter blijven duren, met alle onzekerheden van dien, duikt er een ander probleem op: het verlies van opportuniteiten. Het gaat om alle mogelijke contracten die in normale tijden zouden hebben plaatsgevonden als het economische weefsel niet was aangetast en als alle economische actoren en klanten niet bang waren om tijd en geld te steken in activiteiten die van de ene op de andere dag kunnen worden verboden of beperkt. Denk maar aan voorstellingen in de culturele sector, feesten in de evenementensector (bruiloften, bedrijfsfeesten …), de diensten van onderaannemers voor kmo’s (grafisch ontwerpers, communicatie …), om maar een paar voorbeelden te noemen. Een verzwakte kmo heeft een domino-effect op alle entiteiten en werkers die ermee te maken hebben. Vooral freelancers en werkers die diensten van korte duur verlenen of aan het einde van de productieketen zitten, worden het zwaarst getroffen.
De maatregelen in verband met de explosieve gezondheidssituatie hebben de economische activiteit al drastisch verminderd. Onder de sectoren die het meest door de quarantainemaatregelen worden bedreigd, benoemen we de horeca, de kunsten, de podiumkunsten en de recreatieve activiteiten, waaronder toerisme, de bouwsector, en de activiteiten die administratieve en ondersteunende diensten bieden. In die sectoren zijn veel freelancers of uitzendkrachten aan de slag, maar ook werknemers met contracten van bepaalde duur (of zelfs van zeer korte duur), en zelfs onvrijwillig deeltijdse werknemers, enz. Zonder toegankelijke sociale bescherming in overeenstemming met hun behoeften, worden die mensen dubbel bestraft: ten eerste door de discontinuïteit en het tijdelijke karakter van hun activiteiten, en dus door hun inkomen. Ten tweede door het feit dat ze werken in de sectoren die het meest aan de negatieve effecten van de crisis worden blootgesteld.
De steunmaatregelen van de overheid, waaronder tijdelijke en economische werkloosheid, werden ingevoerd om ondernemers en werkers te ondersteunen die door de eerste lockdown werden getroffen. De maatregelen waren financieel aantrekkelijker wat betreft het dagelijkse inkomen dan de traditionele werkloosheid of zelfs dan het ‘kunstenaarsstatuut’. Maar ze waren ook ingewikkelder om te verkrijgen, te bewijzen en te activeren, vooral voor werkers met contracten van korte duur.
De coöperatie Smart, meer dan 20 jaar geleden opgericht in België, is een innovatieve gedeelde onderneming. Ze stelt een reeks diensten ter beschikking om mensen te helpen bij de ontwikkeling van hun professionele project. Jaarlijks zijn er ongeveer 20.000 werknemers in loondienst bij Smart, actief in de meest uiteenlopende sectoren. Velen van hen zijn ook ondernemer; maar ook al zijn ze loontrekkend, het zijn ondernemers met alle verantwoordelijkheden die het ondernemerschap met zich meebrengt.
De meeste loontrekkenden van Smart werken met contracten van korte duur. Door de coronacrisis hebben velen van hen toegang gehad tot de klassieke werkloosheidsregeling; sommigen tot het zogenaamde ‘kunstenaarsstatuut’. Dit model is dus een sterk en solidair antwoord dat ook sociale zekerheid biedt. Alleen kwamen ze niet allemaal in aanmerking voor tijdelijke werkloosheid, aangezien de regeling slechts voor bepaalde sectoren was bestemd. Het gevolg: sommige werkers met kortlopende contracten hadden simpelweg geen recht op werkloosheid.
Met het oog daarop en in naam van de sociale rechtvaardigheid, dringen wij erop aan dat de volgende concrete maatregelen zo snel mogelijk worden genomen om alle werkers te ondersteunen die getroffen worden door deze aanhoudende crisis:
Een langere bevriezing van de degressiviteit van de werkloosheidsuitkeringen
De huidige economische situatie kan niet aan de verantwoordelijkheid van de werker worden toegeschreven en er is veel minder werkgelegenheid dan in normale tijden. Het is dan ook noodzakelijk om de periode waarin de degressiviteit van de werkloosheidsuitkeringen wordt bevroren, tot minstens 30 juni 2021 te verlengen, met een herbeoordeling op dat moment.
Een betere en eenvoudigere toegang tot tijdelijke werkloosheid
De wetteksten met betrekking tot tijdelijke werkloosheid moeten duidelijker worden, met name voor contracten van korte duur. Bovendien moeten de voorwaarden voor het bewijs van annulering van contracten wegens quarantainemaatregelen versoepeld worden om de behandeling van zaken door de RVA en de betalingskassen te vereenvoudigen. De maatregelen moeten immers op een inclusieve manier worden geïnterpreteerd, althans tijdens de crisis. Dat zou ook een snellere betaling voor de betrokken werkers mogelijk maken.
De herziening van de referentiedatum voor toegang tot tijdelijke werkloosheid door overmacht
Tussen 13 maart 2020 en 31 augustus 2020 werd tijdelijke werkloosheid veroorzaakt door het coronavirus volledig beschouwd als tijdelijke werkloosheid door overmacht. Als gevolg van de heropflakkering van de epidemie, is het noodzakelijk om de referentiedatum van 31 augustus 2020 bij te stellen tot minstens het einde van het jaar (vóór herbeoordeling), zodat geannuleerde prestaties door overmacht in aanmerking kunnen komen voor tijdelijke werkloosheid.
De verlenging van de mogelijkheid om inkomsten uit auteursrechten te cumuleren met werkloosheidsuitkeringen
De mogelijkheid om auteursrechtelijke inkomsten te cumuleren met werkloosheidsuitkeringen, moet verlengd worden tot minstens 30 juni 2021, met een herbeoordeling op die datum.
De verhoging van het vervangingsinkomen of de invoering van een uitzonderlijk vervangingsinkomen
Veel werkers met contracten van korte duur zijn bijzonder hard getroffen. In naam van sociale rechtvaardigheid, en in overeenstemming met de Europese pijler van sociale rechten die België heeft ondertekend, is het noodzakelijk om het vervangingsinkomen te verhogen voor de meest getroffen werkers (de mensen die in de sectoren werken die rechtstreeks door de quarantainemaatregelen worden getroffen).
Als het bedrag van het vervangingsinkomen niet kan worden gewijzigd, pleiten wij ervoor een uitzonderlijk vervangingsinkomen in te voeren dat afgestemd moet worden op de bedragen die aan zelfstandigen worden toegekend. Het overbruggingsrecht werd aangepast om zelfstandigen te beschermen en dat is een grote stap voorwaarts in vergelijking met de crisis van 2008. Onlangs werd het bedrag van het overbruggingsrecht zelfs verdubbeld in de sectoren die te lijden hadden onder de nieuwe maatregelen om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan (horeca en evenementen in het bijzonder).
Waarom voeren we niet hetzelfde systeem in voor de werkers in die sectoren die rechtstreeks getroffen worden door de quarantainemaatregelen, ongeacht of ze al dan niet toegang hebben tot werkloosheid per niet-gewerkte dag? Degenen die toch de mogelijkheid hebben om te werken, kunnen dan het vervangingsinkomen en prestaties cumuleren. En zo wordt het economisch herstel niet vertraagd, zoals bijvoorbeeld wel gebeurd is in bepaalde landen waar een vervangingsinkomen enkel mogelijk was als een activiteit helemaal stilviel.
Alvast bedankt voor de aandacht die u heeft willen besteden aan die duizenden mensen die elke dag opnieuw een actieve bijdrage leveren aan onze economie. Wij staan volledig tot uw beschikking om hier verder over te praten. Voor vragen kunt u contact opnemen met onze algemeen secretaris, de heer Yvon Jadoul, via dit e-mailadres: yvon.jadoul@smart.coop
Anne-Laure Desgris en Maxime Dechesne – Afgevaardigd bestuurders van Smart