Sinds 2017 voerde een team onderzoekers een studie over het Smart-project, gecoördineerd door Julien Charles (Cesep) en Isabelle Ferreras (UCL). De studie is afgerond. Een overzicht van hun werk.
Tijdens de eerste fase, van 2017 tot 2018, voerden de onderzoekers een sociologische en juridische studie over de toepassingen van een werkerscoöperatie. Dat leverde verschillende artikels op en een lijvig sociologisch rapport met de titel Pratiques et organisation du travail démocratique chez Smart (Best practices en organisatie van het democratisch werk bij Smart). In 2019 schreven de auteurs in deze analyse een samenvatting van het rapport (in het Frans).
Tijdens de tweede fase van het onderzoek, van 2019 tot 2021, bepaalden de onderzoekers en Smart verschillende projecten waar ze samen aan werkten:
Staving van de evaluatie van de sociale impact van Smart:
De sociale impact behelst alle gevolgen van de activiteiten van een organisatie, zowel voor de externe (gebruikers, klanten …) als de interne stakeholders (werknemers, vrijwilligers …), en voor de maatschappij in het algemeen. Naar aanleiding van het werk rond Smart in Progress 2019 over de sociale impact moest nog bepaald worden welke indicatoren er ingezameld en geanalyseerd moesten worden om die impact te meten. Dankzij het werk in 2019 en 2021 konden zo de kwantitatieve en kwalitatieve indicatoren bepaald worden om de impact van Smart op freelance werkers op het vlak van bescherming en emancipatie te evalueren.
De lessen die ze uit het verslag van 2018 trokken, zijn op hun beurt onderverdeeld in 3 projecten:
- De school voor de coöperatie: het doel bestond erin de implementering van een school voor de coöperatie te ondersteunen door duidelijkheid te scheppen over de uitdagingen ervan;
- De organisatie van het werk van de adviesverleners: de autonomie van de teams van adviesverleners ondersteunen door bijvoorbeeld te onderzoeken welke impact het telewerk op die autonomie heeft;
- De sociale dialoog in de coöperatie: een beter inzicht krijgen in de diversiteit van het te vertegenwoordigen publiek in het kader van de sociale dialoog, en ontwikkelingsmogelijkheden voorstellen zodat de werknemers mee kunnen beslissen over de doeleinden van hun onderneming.
In een ander project – “Enquête niveau 4” – werd geprobeerd om Smart schematisch voor te stellen, om de gedeelde onderneming te kunnen vergelijken met andere ondernemingen die gelijkaardige diensten aanbieden.
Het laatste project was Les 24H du travail édition #2. Dat evenement moest Smart verankeren in een netwerk van actoren dat haar doeleinden deelt. Het project werd geherstructureerd rond het evenement PremierMAI2020 met de vakbonden, coöperaties en verenigingen die bij de organisatie van de bijeenkomst betrokken waren. De uitdagingen van de Smart-leden werden ook opgenomen in het onderzoek “Aux confins”.
Alle projecten namen bijna 3 jaar in beslag tussen 2019 en 2021. Ze gaven aanleiding tot talrijke interne werknota en discussies die bijdragen tot de veranderingsprojecten waar de onderneming dagelijks mee bezig is. Na afloop van de studie reiken de onderzoekers drie grote uitdagingen en aanbevelingen aan, waar we ons verder op moeten concentreren:
- De beschrijving van Smart en haar aanbod om ze beter te kunnen vergelijken met andere oplossingen en bevattelijker te maken. Dat kan bijvoorbeeld door een meer ‘gestandaardiseerde’ woordenschat te gebruiken;
- Een betere kennis en beschrijving van bepaalde toepassingen van Smart, vooral in verband met bepaalde types opdrachtgevers;
- De erkenning van het specifieke karakter van de vaste medewerkers wat betreft hun deelname aan het bestuur van de onderneming.
De voorbije vijf jaar waren een bijzondere ervaring voor de ondernemings- en de onderzoekswereld door aan dezelfde onderwerpen samen te werken, op hun eigen ritme en vanuit hun eigen oogpunt, maar wel met de nodige wisselwerking. Dankzij deze samenwerking heeft Smart veel geleerd over het gebruik van haar tools, de coöperatie en de belangrijkste uitdagingen.
Dit project maakt deel uit van de veranderingsprojecten van Smart om onze gezamenlijke praktijken te verbeteren en de specifieke eigenschappen van ons model op te waarderen.